THỰC PHỔ BÁCH THIÊN (100 MÓN ĂN)
Bà Hiệp-Tá, Đại học sĩ, Hoàng-Khẳng, nhất phẩm Phu Nhân, nhũ danh Trương-Đăng Thị Bích, bút hiệu Tỷ Quê. Là tác giả tập Thực Phổ Bách Thiên, tác phẩm đã được viết lời tựa (thị lệ) vào ngày 13 tháng 7 năm Quí-Sửu, và được xuất bản vào năm 1915, như vậy tính ra ngày 13/7/Quí-Sửu đã nhằm ngày 14 tháng 8 năm 1913, tác phẩm được xuất bản hai năm sau đó 1915. Xuất bản 1000 cuốn.
Tác phẩm gồm hai bài thơ "tổng luận" và 100 bài nói về 100 món ăn (tổng cộng 102 bài) tất cả được viết theo thể Tứ Tuyệt.
Cho đến năm 1973 tức là đúng sáu mươi năm sau, người cháu nội của tác giả là Công Tăng Tôn Nữ Huế, cũng vào mùa thu năm Quí Sửu (1973), chỉ còn lại một cuốn nhờ bà cô (tức là con gái của tác giả Tỷ Quê) chạy loạn từ Quảng Trị vào Huế có mang theo. Người cháu nội này cho tái ấn bản nhưng chỉ rất giới hạn là 400 cuốn dành riêng cho họ tộc mà thôi.
Mùa thu năm 2004 tính ra tác phẩm Thực Phổ Bách Thiên của nữ sĩ Tỷ Quê đã được phát hành kể từ lần đầu cũng đã gần một thế kỷ, do nhà văn Linh Bảo ngồi đánh máy cho xuất hiện trên Thư Viện Việt Nam Online, mà theo nhà văn Linh Bảo, chính bà cũng không có bản chính mà chỉ là một sấp giấy photo copy (không biết tới bây giờ còn mấy người lưu trữ được bản gốc ?)
Sau khi TPBT được xuất hiện trên mạng lưới, có rất nhiều người gởi điện thư, điện thoại... để hỏi, nhờ giải thích những chữ, những câu không hiểu..., chỉ riêng người ký tên Luận Lê đã có tới hơn 100 câu hỏi được đặt ra (nhà văn Linh Bảo gốc người của xứ Thần kinh, năm nay đã 78 tuổi cũng chỉ trả lời được khoảng 75% các câu hỏi).
Nhận thấy cuốn sách có một giá trị về "tuổi đời", nhà văn Linh Bảo và anh Tâm Vô Lệ có đưa ý kiến cho tôi, để viết lại theo thể thơ Lục Bát... Đọc sơ qua tôi lắc đầu chịu thua, vì tác phẩm đã dùng quá nhiều tiếng địa phương (Huế), lại đã một trăm năm, nên ít nhiều gì thì cũng đã có những chữ mà cho đến nay chúng ta không còn nghe nhắc nữa.
Nhân một buổi ra mắt sách tập thơ Chung Ngắm Một Vầng Trăng của thi sĩ Nhược Thu ngày 03/10/2004, Tâm Vô Lê gặp tôi và nhắc lại, tôi cũng cười vui cho qua chuyện, nhưng ngày hôm sau đi làm, tôi đặt bút viết thử hai bài "Tổng Luận" tôi không viết bằng Lục Bát như họ đề nghị mà tôi đã dùng thể Thất Ngôn Bát Cú, tôi cảm thấy dễ diễn đạt hơn. Sau hai bài này tôi nhận được khá nhiều lời khuyến khích của các bạn trên mạng lưới, và sau đó tôi viết một lèo... Đúng một tháng sau ngày 03/11/2004 tôi hoàn tất.
Tôi không phải nhà ngôn ngữ học, tôi cũng không phải người của "Cố Đô" Vì vậy khi viết những bài này tôi đã phải vật lộn với chữ nghĩa khó khăn biết là chừng nào, có lúc tưởng chừng như đành bỏ cuộc, nhưng nhờ sự giúp đỡ của nhà văn Linh Bảo, người đã giải nghĩa cho tôi rất nhiều câu mà tôi mù tịt, lại luôn khuyến khích nên tôi mới hoàn thành sứ mạng mà ông Giám Đốc TVL giao phó.
Như đã nói ở trên, vì không phải là nghiên cứu ngôn ngữ nên có nhiều câu nhiều chữ, không còn rõ nghĩa của tác giả, tôi đành viết phỏng, như vậy chắc chắn sẽ có những bài không hợp ý của tác giả Tỷ Quê, mượn những dòng này tôi chân thành tạ lỗi cùng nữ sĩ (hoặc con cháu của người), cũng như tôi tin tưởng vào sự vị tha của độc giả, và luôn mong, nhận được những lời chỉ dẫn, để có thể hiểu thêm về "người xưa".
Với một trăm món ăn mà có lẽ tới nay đã cải cách không ai còn làm theo phương cách cổ điển nữa, nhưng xét ra những món MẮM thì hầu như chưa nhiều thay đổi, tôi mỉm cười trộm nghĩ:
Muôn đời MẮM vẫn đưa hương
Còn thương mùi mắm, còn thương giống nòi.
ĐN
@ Các bạn thân mến : ĐN là viết tắt của tác giả danngang, còn có tên khác là ĐỒNG VĂN (vào net với nick là dongvan23 ). Bạn nào biết rõ , nhờ chỉ giáo thêm về ĐN, tc rất cảm ơn.
tc sẽ lần lượt post vào đây những món ăn trong tập Thực Phổ Bách Thiên nổi tiếng nầy !